Kontrola produktów posiadających zarejestrowane nazwy jako ChNP, ChOG, GTS

Kontrola urzędowa zgodności ze specyfikacją (na wniosek)

Kontrola zgodności procesu produkcji ze specyfikacją produktów posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami, dokonywana jest na wniosek producenta przez inspektorów z właściwego miejscowo Wojewódzkiego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (WIJHARS) lub przez inspektorów upoważnionej jednostki certyfikującej. Wyboru podmiotu kontrolującego dokonuje producent.

W przypadku gdy wnioskodawca wskazał WIJHARS (we wniosku o rejestrację przekazanym do Komisji Europejskiej) – jako organ kontrolujący zgodność produkcji ze specyfikacją – zobowiązany jest składać wniosek na udostępnionym formularzu „Wniosek o przeprowadzenie kontroli urzędowej w zakresie zgodności produktu ze specyfikacją”.

Druk do pobrania:

DOCXF-1 BRE-06-IR-01 Wniosek o przeprowadzenie kontroli urzędowej w zakresie zgodności produktu ze specyfikacją wydanie 5.docx (31,81KB)

Kontrola zgodności ma na celu sprawdzenie czy produkt wytwarzany jest zgodnie z wymaganiami specyfikacji. Polega ona na sprawdzeniu stanu faktycznego na miejscu, sprawdzeniu odpowiednich dokumentów (np. prowadzonych przez producenta rejestrów poszczególnych etapów produkcji) i/lub przeprowadzeniu wywiadu z producentem w celu uzyskania niezbędnych informacji pozwalających na ocenę stanu faktycznego.

W przypadku, gdy kontroli dokonuje WIJHARS, na podstawie z art. 31 ust. 1 pkt. 2) ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o rejestracji i ochronie nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych, win lub napojów spirytusowych oraz o produktach tradycyjnych jest ona przeprowadzana zgodnie z zasadami oceny jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, o której mowa w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

Zakres, częstotliwość oraz rodzaj kontroli zależą od specyfiki procesu produkcji danego produktu (np. od ilości etapów produkcji, stopnia przetworzenia) i powinny być określone w specyfikacji produktu przez producentów.

W przypadku produktów regionalnych (ChOG, ChNP) kontroluje się przede wszystkim te elementy specyfikacji, które świadczą o związku produktu z regionem. Natomiast w przypadku produktów tradycyjnych (GTS) szczególną uwagę przykłada się do kontroli tych etapów produkcji, z których wynika szczególny charakter i szczególne właściwości produktu. Koszty kontroli zgodności procesu produkcji ze specyfikacją pokrywane są przez producenta i, w przypadku kontroli przeprowadzanych przez WIJHARS, liczone są na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 listopada 2022 r. w sprawie stawek opłat za czynności przeprowadzone w ramach kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz prawidłowości wprowadzania do obrotu i oznakowania materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

Używanie zarejestrowanej w Unii Europejskiej nazwy produktu regionalnego lub tradycyjnego jest uprawnione jedynie po otrzymaniu świadectwa jakości lub certyfikatu zgodności, w wyniku poddania się przez producenta kontroli zgodności procesu produkcji produktu ze specyfikacją.

Zgodnie z art. 44 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych w przypadku stwierdzenia, w wyniku przeprowadzonej kontroli, że produkt rolny lub środek spożywczy nie spełnia wymagań określonych w specyfikacji, przeprowadzający kontrolę wzywa producenta do usunięcia uchybień w wyznaczonym terminie.

W przypadku nieusunięcia uchybień:

• upoważniona jednostka certyfikująca cofa producentowi certyfikat zgodności, informując o tym Głównego Inspektora JHARS, ministra właściwego ds. rynków rolnych oraz inne upoważnione jednostki certyfikujące, lub
• Wojewódzki Inspektor IJHARS wydaje decyzję:
  • zakazującą używania chronionej nazwy pochodzenia, chronionego oznaczenia geograficznego lub gwarantowanej tradycyjnej specjalności, używania symbolu chronionej nazwy pochodzenia, chronionego oznaczenia geograficznego lub gwarantowanej tradycyjnej specjalności, zwrotów: „chroniona nazwa pochodzenia”, „chronione oznaczenie geograficzne” lub „gwarantowana tradycyjna specjalność” oraz odpowiadających im skrótów „ChNP”, „ChOG”, „GTS”,
  • zakazującą wprowadzania produktu rolnego lub środka spożywczego do obrotu,
  • nakazującą wycofanie produktu rolnego lub środka spożywczego z obrotu.

Kontrola urzędowa

Zgodnie z ustawą z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, do zadań IJHARS należy urzędowa kontrola artykułów rolno-spożywczych posiadających zarejestrowane Chronione Nazwy Pochodzenia, Chronione Oznaczenia Geograficzne lub będących Gwarantowaną Tradycyjną Specjalnością oraz współpraca z jednostkami sprawującymi taką kontrolę w innych państwach członkowskich UE. Kontrola urzędowa zapewnia, że zarejestrowane nazwy są chronione przed wykorzystywaniem ich w celach komercyjnych, przed zawłaszczeniem, imitacją lub aluzją oraz wszelkimi innymi praktykami mogącymi wprowadzić w błąd konsumentów co do prawdziwego pochodzenia produktu. Kontrola taka ma na celu także sprawdzenie, czy artykuły rolno-spożywcze są składowane lub transportowane w sposób zapewniający zachowanie ich właściwej jakości handlowej.

Ponadto zgodnie ustawą z dnia 9 marca 2023 r. o rejestracji i ochronie nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych, win lub napojów spirytusowych oraz o produktach tradycyjnych Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, sprawuje nadzór nad wytwarzaniem produktów z nazwą pochodzenia,  oznaczeniem geograficznym lub będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami.

Podstawowe akty prawa Unii Europejskiej w zakresie produktów regionalnych i tradycyjnych (ChNP, ChOG oraz GTS):

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.Urz. UE. L 2012 Nr 343, str. 1),
• rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 668/2014 z dnia 13 czerwca 2014 ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.Urz. UE. L 2014 Nr 179, s. 36),
• rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 664/2014 z dnia 18 grudnia 2013 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w odniesieniu do ustanowienia symboli unijnych dotyczących chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności oraz w odniesieniu do niektórych zasad dotyczących pochodzenia paszy i surowców, niektórych przepisów proceduralnych i niektórych dodatkowych przepisów przejściowych (Dz.Urz. UE. L 2014 Nr 179, s. 17),
• rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 2022/891 z dnia 1 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 664/2014 uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w odniesieniu do ustanowienia symboli unijnych dotyczących chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności oraz w odniesieniu do niektórych zasad dotyczących pochodzenia paszy i surowców, niektórych przepisów proceduralnych i niektórych dodatkowych przepisów przejściowych (Dz.Urz. UE. L 2022 Nr 155, s. 3),
• rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 665/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w odniesieniu do warunków używania stosowanego fakultatywnie określenia jakościowego „produkt górski” (Dz.Urz. UE. L 2014 Nr 179, s. 23).